تحلیلی بر نقش قبایل عرب در تحولات خراسان ازآغازتاپایان دولت امویان(132-31ه.ق) (با تاکید بر مراودات بومیان و اعراب ساکن خراسان)

این پژوهش در صدد پاسخگویی به چگونگی مراودات و ارتباطات اعراب مقیم خراسان و بومیان آن ایالت می باشد.در واقع بررسی و تحلیل چگونگی استقرار قبایل عرب در خراسان و روابط اجتماعی،فرهنگی و اقتصادی آنان با بومیان و جایگاه هرکدام از این دو گروه در اداره آن ایالت از اهداف این پژوهش به شمار می رود.برای حصول به اهداف پژوهشی، تحقیق در این رساله به روش توصیفی و تحلیلی با تکیه بر منابع اصیل تاریخی صورت گرفته است.بدیهی است از نقطه نظرات تحقیقات جدید نیز دراین باره سودجسته شده است. ارتباط بومیان خراسانی با اعراب با فتح خراسان آغاز شد،این مراودات با کوچ خانواده های عرب و اسکان آنان در شهرها و روستاها گسترده تر شد.سکونت اعراب در خراسان نسبت به سایر نقاط ایران و برخی از دیگر نقاط فتح شده توسط اعراب بیشتربوده است. این امر دلایل سیاسی،اقتصادی،نظامی،جغرافیایی ، امنیتی و دینی خاص خود را داشت. حاکمان خراسان در دوره موردنظر به یک شیوه انتخاب نمی شدند.،برخی از مواقع خلفا آنان را انتخاب می کردند و زمانی والیان عراق این مسئولیت رابرعهده داشتند.عزل و نصب امیران خراسان بیشتر براساس مسائل نژادی و خویشاوندی و رشوه بود،اما در بعضی دوره ها که خطر از دست رفتن خراسان وجود داشت، افرادبراساس لیاقت و شایستگی منصوب می شدند.بومیان به مناصب مهم و حساس مثل امارت خراسان منصوب نمی شدند،ولی مناصب کم اهمیت تر مثل حکومت برخی شهرها،سفارت ،کاتبی و حاجبی و برخی مناصب مالی به آنان سپرده می شد.بدون به کارگیری بومیان، اداره خراسان مشکل می نمود.روابط اجتماعی اعراب و بومیان خراسان در ابتدا کم بود،اما تدریجا حساسیت های آنها نسبت به هم کاهش یافت و نسبتا با هم مانوس شدند.ازدواج هایی بین دو گروه صورت گرفت و تا حدودی به اصطلاحات مهم زبان های یکدیگر آشنا شدند. از اعراب آنهایی که با بومیان بیشتر سروکار داشتند فارسی را یاد گرفتند و از بومیان آنانی که اهل دانش اندوزی به ویژه در زمینه دینی بودند،ادب عربی را فرا گرفتند. بومیان به کشاورزی دامداری ، بازرگانی و صنعتگری و تا حدودی نظامی گری اشتغال داشتند.توجه امیران عرب به اعیادی مثل نوروز و مهرگان برای گرفتن هدایا از بومیان و منفعت های اقتصادی آن بود. ازدیدگاه مذهبی اعراب توانستند تاثیرات زیادی برجای گذارند،بسیاری از مذاهب رایج در عهد اموی به وسیله اعراب به خراسان آورده شد،در عین حال بومیان هم تاثیراتی بر این فرق به جای گذاشتند.نهضت عباسی اوج ارتباطات اعراب و بومیان خراسان بود که هر دو قشر جایگاه مهمی در آن داشتند. واژگان کلیدی؛خراسان ،اعراب،بومیان ،تعصبات قبیله ای،مراودات اجتماعی ،اعیاد ایرانی ،زبان فارسی